BENİTO CERENO HERMAN MELVİLLE

Benito Cereno, her şeyin ortasında bir novellası, Melville’in. Klasik ve modern romanın tam ortasında. Bu romanda işler biraz karmaşıktır, denizci düğümü gibi, başlangıçta. Hikâye, Köle yüklü iki geminin bir koyda karşılaşmasıyla başlıyor. Adı Benito Cereno olmayan geminin kaptanı Alaso, Cereno’nun güvertesine geçer kendi gemisinden. Ziyaret amacıyla. Gemideki herkesin siyah olduğunu fark eder . Beyaz bir kaç insan arar. Bulur. Kaptanı soruşturur. Ama bir türlü ulaşamaz ona. Roman tarihindeki psikolojik betimlerin en güzel örneklerinden biri olarak gösterilen bu romanda, Kaptan Alaso en başından beri olup bitenin kendi zihninde gerçekleştiğine inanmaya başlar. Sürpriz bir son beklemektedir kendini. Denizin tam ortasında. Hümanizma ruhunu anlama ve duymada ilk aşama, insan varlığının en somut anlatımı olan sanat yapıtlarının benimsenmesidir. Sanat dalları içinde edebiyat,bu anlatımın düşünce öğeleri en zengin olanıdır. Bunun içindir ki bir ulusun,diğer ulusların edebiyatlarını kendi dilinde, daha doğrusu kendi düşüncesinde yinelemesi; zekâ ve anlama gücünü o yapıtlar oranında artırması, canlandırması ve yeniden yaratması demektir. İşte çeviri etkinliğini, biz, bu bakımdan önemli ve uygarlık davamız için etkili saymaktayız. Zekâsının her yüzünü bu türlü yapıtların her türlüsüne döndürebilmiş uluslarda düşüncenin en silinmez aracı olan yazı ve onun mimarisi demek olan edebiyatın, bütün kitlenin ruhuna kadar işleyen ve sinen bir etkisi vardır. Bu etkinin birey ve toplum üzerinde aynı olması, zamanda ve mekânda bütün sınırları delip aşacak bir sağlamlık ve yaygınlığı gösterir. Hangi ulusun kitaplığı bu yönde zenginse o ulus, uygarlık dünyasında daha yüksek bir düşünce düzeyinde demektir. Bu bakımdan çeviri etkinliğini sistemli ve dikkatli bir biçimde yönetmek, onun genişlemesine,ilerlemesine hizmet etmektir. Bu yolda bilgi ve emeklerini esirgemeyen Türk aydınlarına şükran duyuyorum. Onların çabalarıyla beş yıl içinde, hiç değilse,devlet eliyle yüz ciltlik, özel girişimlerin çabası ve yine devletin yardımıyla,onun dört beş katı büyük olmak üzere zengin bir çeviri kitaplığımız olacaktır. Özellikle Türk dilinin bu emeklerden elde edeceği büyük yararı düşünüp de şimdiden çeviri etkinliğine yakın ilgi ve sevgi duymamak, hiçbir Türk okurunun elinde değildir.